Beestig

1. Wat is pesten?

Je kan je afvragen of pesten bij honden wel dezelfde betekenis heeft als bij mensen, omdat een hond toch een tikkeltje anders in elkaar zit. Toch is een speelweide voor honden op veel vlakken eigenlijk wel wat te vergelijken met een speelplaats vol kinderen. Zowel bij mensen als bij honden geldt: wanneer één individu negatief gedrag richt naar een ander individu dat helemaal niks verkeerd doet – en ook niets kan doen aan wie of hoe hij is – met zijn eigen voordeel als doel, dan spreken we van pesten. En ja, ook honden zijn hiertoe in staat!
 
 

2. Waar ligt de grens tussen spelen en pesten?

Dit is in de praktijk vaak een dunne grens, maar intuïtief zal je meestal wel kunnen aanvoelen wanneer het spelgedrag van je hond onschuldig is en vanaf wanneer het niet meer leuk is. Het sleutelwoord hierbij is evenwicht. Als de ene hond eens bovenop de andere springt en het volgende moment wisselen de rollen om, dan is er geen vuiltje aan de lucht. Neemt de ene hond altijd de bovenhand en geeft hij de andere hond niet de kans om ook eens de dominante positie in te nemen? Of belemmert de ene hond de andere om terug naar zijn baasje te lopen of met een andere hond te spelen? Dit gedrag begint al meer naar pesten te neigen, omdat er een controlerend element in het spel komt. 

Er is ook een verschil tussen onschuldig plagen en ronduit pesten. Een puppy die eens tikkertje speelt of aan de staart van een oudere hond trekt, zal die andere hond geen structureel negatief gevoel bezorgen. Meestal krijgt het jonge grut dan ook een flinke snauw in zijn richting om hem te berispen, waarmee de kous meestal af is. Dit gedrag valt onder de categorie ‘opgroeien en grenzen aftasten’, waarmee de jonge hond leert wat kan en niet kan. Niets om je zorgen over te maken, dus! Het zijn zelfs belangrijke levenslessen om op te groeien tot een fijne en respectvolle speler.
 
 

3. Kan een hond een pestkop zijn?

Jawel, dat kan! In haar spelgroepen merkt Eva Lambrecht zelfs dat bepaalde rassen hier meer vatbaar voor zijn dan andere, al is dit niet wetenschappelijk gestaafd. Zo viel het haar op dat een herdershond wat sneller in pestgedrag vervalt dan een ander ras – al zijn er natuurlijk altijd individuele verschillen, afhankelijk van het type of het karakter van de hond. Ook een niet-gecastreerde reu die net voorbij zijn puberteit zit, kan zich al eens gemakkelijker als een echte pestkop profileren.

Na een klein experimentje, waarbij ze drie Border collies en drie labradors losliet op een speelweide, moest Eva vaststellen dat de Border collies effectief liever met de andere Border collies speelden dan met de labradors – en vice versa. Na een tijdje begon de groep Border collies zelfs een van de ‘zwakkere’ labradors te viseren en in een hoekje te drijven. Van zodra de labrador een andere kant op wilde gaan, blokkeerden ze zijn doorgang waardoor hij werd gescheiden van de andere labradors. Wat voor de Border collies begon als een leuk spelletje, veranderde voor de oplettende toeschouwer dus al snel in onvervalst pestgedrag.
 
 

4. Hoe herken je een pestkop?

Net als bij kinderen zie je ook bij honden vaak één leider die het initiatief neemt, aangevuld met één of meerdere ‘meelopers’ of ‘supporters’ die er een beetje omheen blijven staan, maar zelf vaak niets doen. Je kan de bully er meestal makkelijk uitpikken, want een pestende hond vertoont een specifieke vorm van spelgedrag. Zo zal hij andere honden systematisch in hun bewegingen blokkeren, in een hoek drijven of in hun spel onderbreken. In een eerste fase verloopt dit gedrag vrij subtiel, maar een echte pestkop kan de andere hond ook wat aanvallender benaderen, door hem stevig tegen de grond te duwen, zijn tanden te tonen of te grommen.

Enerzijds gaat het om honden die mentaal sterk staan, wat maakt dat ze de boel vlotjes naar hun hand – of poot – kunnen zetten. Maar evengoed zijn dit honden die zélf net wat onzeker zijn en dat willen camoufleren door stoer uit de hoek te komen. Zij viseren dan eerder een andere hond omdat ze hem niet vertrouwen. Of de pester in kwestie nu echt geniet van het pesten? Dat valt moeilijk te achterhalen, maar het lijkt wel alsof sommige honden zich best goed voelen als ze een andere hond kunnen neerhalen.
 
 

5. Hoe herken je een gepeste hond?

De pestkop in kwestie weet doorgaans heel goed welk slachtoffer hij eruit moet pikken. Zo maken onzekere honden meer kans om gepest te worden, veel meer zelfs dan honden die fysiek of qua formaat wat minder sterk zijn. Door zijn gedrag roept zo’n hond het pesten eigenlijk een beetje over zich heen: hij blijft wat op de achtergrond, wendt zijn blik af en probeert onder het spel uit te muizen, waarmee hij net de aandacht van de pestkop trekt. Een hond die telkens op die manier reageert, zal in de toekomst het pestgedrag net uitlokken en het eeuwige slachtoffer worden. 
 
Een hond die gepest wordt, zal dikwijls in eerste instantie steun of hulp komen vragen bij zijn baasje, bijvoorbeeld door tegen hem op te springen of tussen de benen te komen staan. Krijgt hij de gevraagde hulp niet, dan zal deze hond zich helemaal terugtrekken en aan de kant gaan liggen. Dit gedrag valt het baasje niet meteen op – hij kan evengoed gewoon moe zijn. Daarom is het essentieel dat je je hond door en door kent en dat je zijn signalen juist leert te interpreteren.

Opgelet: ook een gepeste hond kan een pester worden! Vaak is dit het gevolg van redirected aggression of ‘heromgeleide agressie’. Als je gepeste hond met zijn negatieve gevoelens opgewekt door het pestgedrag geen blijf weet, kan die spanning zich ontladen met agressie die hij uitwerkt op een andere hond die vaak nog een trapje lager op de mentale sterkte-ladder staat. Dit ‘zwarte schaap’ weet dan vaak niet wat hem overkomt – het feit dat hij gewoon in de buurt zit, kan dan al genoeg zijn om de volle laag te krijgen.
 
 

6. Mag je als baasje ingrijpen bij pestgedrag?

Absoluut, en dat geldt zowel voor de pesters als voor de gepesten. Je kan dit doen door zelf tussen de pestkop en de gepeste hond in te gaan staan. Eventueel kan je de focus van de pestkop afleiden door hem eventjes rustig, maar kordaat weg te leiden naar een ander gedeelte van de weide. Op die manier begrens je het gedrag van de pester en toon je aan de gepeste hond dat je hem beschermt en hem mentaal steunt. Zo kan je mild pestgedrag in veel gevallen nog bijsturen. 
 
Denk eraan: jouw hond verdient al jouw aandacht wanneer hij gepest wordt. Je wil immers voorkomen dat hij in een vicieuze cirkel terechtkomt en keer op keer de dupe wordt van de pestkop van de hondenweide. Zo kan je hond uiteindelijk helemaal wegzinken in onzekerheid of overschakelen naar angstagressie om zichzelf veilig te stellen, in die mate zelfs dat hij helemaal niet meer op de hondenweide wil. Hou je ogen dus altijd op je hond gericht wanneer hij in een sociale situatie terechtkomt, zodat je zijn signalen tijdig kan opvangen en interpreteren.
 
 

7. Hoe kan je jouw gepeste hond best helpen?

Wanneer je hond steun komt vragen, is het heel belangrijk dat je dit opmerkt én erop ingaat. Je hond moet stap voor stap leren omgaan met de sociale codes op de hondenweide, maar dat kan hij niet zonder jouw hulp. Door je hond in z’n eentje tussen de pestkoppen te laten zitten, leert hij niet voor zichzelf op te komen.
 
Lukt het niet om de pestkoppen bij jouw hond vandaan te houden? Dan kan het helpen om je hond in een andere groep te plaatsen waar een andere dynamiek heerst, bijvoorbeeld omdat hij de grootste of de oudste is. Plots staat je hond dan heel wat steviger in zijn schoenen: de bedreiging is weggevallen en hij kan zich weer ontspannen, wat zijn speelgedrag uiteraard ten goede komt. Met de juiste speelkameraadjes – honden met hetzelfde karakter, hetzelfde energieniveau of dezelfde interesses – kan je hond zichzelf trainen om weerbaar te worden in een groep. Ga dan ook bewust op zoek naar zo’n ideale ‘vriendengroep’ voor je hond, waarbij hij helemaal zichzelf kan zijn.

8. Waarom moet je ook de pestkop helpen?

Net als bij kinderen is het geen goed idee om de pesters zomaar vrij spel te geven. Wanneer je ziet dat je hond een andere hond pest, is het belangrijk om dit gedrag zo snel mogelijk in de kiem te smoren – ook als het nog onschuldig lijkt. Grijp je niet tijdig in, dan zal je hond steeds beter worden in het pesten en kan hij op den duur niet meer met andere honden samen spelen. Andere honden gaan jouw pestkop dan namelijk vermijden en uiteindelijk uit de groep weren.
  
Wees dus altijd waakzaam wanneer je toekijkt en zet ook de pestkop desnoods in een andere groep met een ander type honden, zodat hij dit pestgedrag niet kan oefenen. Zo kan je Duitse herder in de ene groep een echte bully zijn, maar in de andere groep plots een leuke speelhond worden.
 
 

9. Wat als het pestgedrag te ver is gekomen?

Als je hond nooit begrensd werd in zijn pestgedrag, dan is de kans groot dat hij keer op keer zal terugvallen in zijn vertrouwde rol van pestkop. Op een dag zal hij dan wel een keer het deksel op de neus krijgen, bijvoorbeeld wanneer hij zijn pesttactieken uitprobeert bij de verkeerde hond. Wil je je hond alsnog op een leuke manier leren spelen met andere honden, dan zal er niets anders opzitten om een gedragstherapeut onder de arm te nemen.

Zo’n expert kan dan op zoek gaan naar specifieke types honden die het gedrag van jouw hond wél nog kunnen bijsturen. Hou er wel rekening mee dat dit niet altijd een succesverhaal is: jouw hond kan ook slecht reageren op de corrigerende rol van die andere hond, wat conflict en agressie kan uitlokken. Daarom is het zo belangrijk om pestgedrag meteen te herkennen en bij de wortel aan te pakken.
 
 

10. Wat als jouw hond niet graag met andere honden omgaat?

Op de hondenweide ontstaan soms ook menselijke vriendschappen. Hoe graag wij ook zouden willen dat onze hond de beste maatjes wordt met de viervoeter van onze vrienden, je kan dit niet forceren. Sommige honden zijn nu eenmaal niet zo sociaal ingesteld als jij wel zou willen. Net als mensen willen ook honden niet zomaar met iedereen vriendjes worden. Dwing je hond dus zeker niet om met alle honden op de losloopweide een hechte band op te bouwen! Door het contact op te dringen, werk je alleen maar frustratie, spanningen en agressief gedrag in de hand – wat voor de duidelijkheid géén pestgedrag is. Honden die met elkaar in conflict gaan omdat het niet klikt tussen hen, zijn elkaar niet aan het pesten, maar zeggen gewoon op hun eigen 'hondse' manier dat ze liever niet in elkaars buurt verblijven.