Beestig

Oorsprong: waar komt de grijze roodstaartpapegaai vandaan? 

In tropisch Afrika, in enkele landen ter hoogte van de evenaar, leeft de grijze roodstaartpapegaai vrij in de natuur. Lokaal komen er twee ondersoorten voor: de grijze roodstaartpapegaai zelf (waarover we het in dit artikel hebben) en de iets kleinere Timneh roodstaart met een donkerder, roodbruine staart. 
 
De sociale vogels leven er in grote zwermen, voornamelijk in bosgebieden in de buurt van water (langs rivieren, bij de kust, in mangroves …). ‘s Avonds verzamelen die grote zwermen van honderden vogels op geschikte slaapplaatsen. Onder luid gekwetter wachten ze tot de avond valt, waarna het gebabbel plotsklaps verstomt. Bij het ochtendgloren verspreidt de groep zich over verschillende plekken waar voedsel te vinden is. Tijdens de broedperiode leeft de grijze roodstaart in monogame koppels, die soms alleen, soms in het gezelschap van een mini-kolonie medebroeders, een boom uitzoeken om hun nest groot te brengen. 
  
In hun originele streek werd de ‘sprekende vogel’ al meer dan 2000 jaar geleden voor het eerst gevangen om als huisdier door het leven te gaan. Ontdekkingsreizigers bracht de grijze roodstaart mee naar Europa vanaf de 2de eeuw, waar hij vooral gehouden werd als statussymbool door edellieden en vorstenhoven. 

Kenmerken van de grijze roodstaartpapegaai 

De grijze roodstaart heeft een erg herkenbaar uiterlijk. Zijn verenkleed is overwegend grijs - in minstens 50 tinten - met een helderrode, stompe staart. Met een lichaamslengte van 28 tot 40 cm en een gewicht van 350 tot 500 gram is het een vrij forse papegaai, maar toch beduidend minder groot dan bijvoorbeeld de blauwgele ara en verwante soorten. Mannetjes en vrouwtjes zijn op het zicht niet van elkaar te onderscheiden. 
 
Net zoals alle papegaaien, heeft de grijze roodstaart vier tenen per poot: de twee middelste wijzen naar voren, de zijtenen wijzen naar achteren. Op die manier vormen ze een stevige klauw die dienst doet als klim- en eethulp. De robuuste, zwarte bek gebruikt hij trouwens voor dezelfde doeleinden: die dient niet alleen om mee te eten, maar ook om zich te zekeren tijdens een klimpartij. De ogen van de grijze roodstaart zijn lichtgeel.  
 
 

Huisvesting van de grijze roodstaartpapegaai - tips voor een avontuurlijke papegaaienverblijf  

Bij het huisvesten van je papegaaien moet je ervoor zorgen dat de dieren zoveel mogelijk de gelegenheid krijgen om hun natuurlijk gedrag uit te oefenen. Een vogel moet kunnen vliegen, bedenk dus op voorhand op welke manier je je vogel op een veilige manier de vleugels kan laten strekken. 
 
  

Kooi of volière? Binnen of buiten? 

De meeste vogelkooien die in winkels aangeboden worden, zijn ronduit te klein voor een grijze roodstaartpapegaai. In sommige landen is het zelfs bij wet verboden om een papegaai in een kooi te houden! Wanneer je hart sneller gaat slaan van deze prachtige vogels, loont het dus de moeite om te investeren in een volière waarin je papegaaien vrij kunnen rondvliegen. De minimumafmetingen voor een koppel zijn 2 bij 2 bij 2 meter, maar hoe groter hoe beter. Hou je twee koppels, dan verdubbel je de afmetingen. Geef elk koppel een aparte slaapplek om territoriumruzies te voorkomen. 
 
Zorg voor kooimazen die niet groter zijn dan de diameter van een papegaaienkop, zodat hij zich niet in nesten kan werken. Hou er rekening mee dat de grijze roodstaart een erg slimme vogel is die zich in tijden van verveling kan toeleggen op het bestuderen van de sluiting van zijn verblijf. Een hangslotje is dus geen overbodige luxe! 
 
Je kan de grijze roodstaartpapegaai zowel binnenshuis als in een buitenvolière houden. In het laatste geval heeft hij wel een knusse binnenruimte nodig waar geen tocht is en de temperatuur nooit onder de 10°C (bij voorkeur 15°C) daalt. Bijverwarmen kan dus nodig zijn in het winterseizoen! Vogels die nog nooit buiten gehouden zijn, moeten daar heel geleidelijk aan wennen. Best verhuis je hen in een seizoen met zachte temperaturen naar buiten in een periode dat het niet of nauwelijks regent of waait. Overdek het buitenhok gedeeltelijk, zodat je papegaai ook buiten kan verblijven wanneer het regent zonder zeiknat te worden. 
 
Hou je je papegaai binnen, dan is een hoge luchtvochtigheid noodzakelijk (maar vaak moeilijk om te handhaven). Idealiter leeft de grijze roodstaart in een omgeving met een relatieve vochtigheidsgraad van 60 tot 70%. Haal je dat niet, dan kan je je vogel bijvoorbeeld dagelijks besproeien met fijne nevel. Ook in het nachtverblijf van de buitenvolière kan een luchtbevochtiger noodzakelijk zijn. 
 
Leg je papegaai nooit ‘aan de ketting’ op een zitstok. Het is een enorme beperking in zijn bewegingsvrijheid en bovendien levert het geheid blessures op wanneer je papegaai plots toch opvliegt en met een ruk aan de poot beperkt wordt in zijn bewegingen. 
 
 

Een papegaai moet kunnen vliegen! 

Hebben je papegaaien onvoldoende plaats om goed te kunnen vliegen of gun je hen een extra verzetje, dan kan je hen vrij in de woonkamer (of in een speciale papegaaienkamer) laten rondvliegen. Sluit dan alle ramen en doe de gordijnen dicht, zodat je vogels zich niet kunnen bezeren of ontsnappen. Hou er rekening mee dat een rondvliegende papegaai af en toe wat ontlasting laat vallen en dat het niet ondenkbaar is dat hij schade aan de huisraad aanricht met zijn scherpe klauwen en nieuwsgierige bek. Toch is het niet laten vliegen van je papegaai geen optie: dan wordt hij doodongelukkig en ontwikkelt hij gedragsproblemen. 

Geef je papegaai wat te doen door zijn verblijf te ‘verrijken’

Hierboven kon je al lezen dat een grijze roodstaart vergelijkbaar is met een kind van 4 à 5 jaar. En we weten allemaal wat er gebeurt wanneer kleuters zich vervelen … Daarom is het aan te raden je papegaai dagelijks te entertainen met zogenaamde ‘verrijking’. In eerste instantie moet je denken aan vliegen (zie hierboven) en klimmen. Een paar klimtakken zal je papegaai zeker appreciëren en je kan hem extra gelukkig maken met horizontale tralies omheen zijn volière. Voorzie meerdere zitstokken op dezelfde hoogte, zodat er geen ruzie ontstaat tussen je dieren. 
 
In huis klimt hij graag in de gordijnen: een gewaarschuwd mens is er twee waard! Met een ruwe boomstam in huis, die je regelmatig vervangt, of een oude telefoonboek kan je zijn drang om te exploreren mogelijk in goede banen leiden. Die laatste is ideaal om te verscheuren, een van de favoriete bezigheden van de grijze roodstaart. Ook wc-rolletjes of andere stukken karton houden hem enige tijd bezig. 
 
Zorg ook voor leuke spelletjes in het vogelverblijf: balletjes, kettingen, voorwerpen om te onderzoeken, belletjes, enzovoort. Kies voor kwaliteitsvol papegaaienspeelgoed, dan heb je gegarandeerd veilig spul in huis dat je vogel niet in één twee drie kapotmaakt. 
 
Een papegaai maakt graag deel uit van het gezin. Een papegaai die in huis leeft, heeft dus heel wat om te bekijken - op voorwaarde dat er vaak iemand thuis is natuurlijk. Het kan voor hem ook interessant zijn om door het raam te kunnen kijken naar wat er buiten gebeurt. In een buitenvolière valt er ook heel wat te beleven: dwarrelende blaadjes, voorbijvliegende vogels, de buurkat die voorbij paradeert … Zet je papegaaien nooit in een kamer waar ze de hele dag alleen zitten. Neem dan liever een slang, die maalt niet om gezelschap.  
 
Een ‘badje’ kan je papegaai zeker ook waarderen. Kies voor een ondiepe schaal met water dat je dagelijks ververst, apart van zijn drinkwater. Zitten je papegaaien buiten, dan nemen ze geregeld een regenbad of kan je hen met een sproei-installatie bedienen. 
 
 

Opgelet voor deze alledaagse gevaren

Denk vooraf goed na over de locatie van je papegaaienverblijf. Waar hij ‘s winters kan genieten van een deugddoende winterzon, kan het in de zomer veel te heet worden. Beter plaats je de volière op een plek waar je vogels zowel zon als schaduw kunnen opzoeken in alle seizoenen van het jaar. 
 
Heb je een warmtebron nodig om het verblijf van je papegaaien op temperatuur te houden? Zorg er dan voor dat je papegaai zich er niet aan kan verbranden. 
 
Zet de kooi liefst niet in de keuken. Wanneer je kookt met teflon pannen komt er een gas vrij dat dodelijk is voor vogels! Sowieso mag je roodstaart niet rondvliegen wanneer je aan het koken bent, want hij mag niet in de buurt van hete kookplaten komen. 
 
Sluit de binnendeuren wanneer je grijze roodstaart vrij in huis rondvliegt. Niet om hem de toegang tot andere kamer te ontzeggen, wel om de kans op gebroken tenen te minimaliseren. Deze vogels zitten immers graag hoog en droog en gebruiken een open deur maar wat graag als uitkijkpunt. Klapt er dan een onoplettende gezinsgenoot de deur dicht, kan je naar de dierenarts vertrekken. 
 
Ook is het aan te raden om elektriciteitssnoeren uit het stopcontact te trekken. Hoe goed je je papegaai ook in de gaten houdt, een ongeluk is snel gebeurd! Je wil niet dat de nieuwsgierigheid van je papegaai zijn dood wordt, dus hou je hem beter uit de buurt van stroomvoerende draden. 
 
Zet geen giftige planten in huis, zoals o.a. kerstster, azalea en calla. 
 
 

Voeding: wat eet een grijze roodstaart? 

Ook op culinair vlak houdt de grijze roodstaartpapegaai van afwisseling, maar laten we het eerst even hebben over zijn voer- en drinkbakje. Die zet je nooit onder een zitstok of andere favoriete plek, want dan kan er ontlasting in terechtkomen. 
 
De grijze roodstaart houdt van variatie. Je kan kiezen voor een granenmix als basisvoeding. Kijk goed naar de samenstelling: vetrijke zaden (zonnebloempitten, pompoenpitten, noten) mogen niet het merendeel van de mix uitmaken - het zijn eerder tractaties of snoepjes. Betere zaden om als basis te dienen zijn distelzaad, hennep, tarwe en boekweit. Kiezen je papegaaien er alleen het lekkerste uit, dan is hun voeding waarschijnlijk te eenzijdig en schakel je beter over op een compleet korrelvoer. Vul het basisrantsoen aan met allerlei extraatjes: fruit, groente, takken, kruiden, kiemgroenten, sla … Daarnaast voorzie je een bakje met grit en maagkiezel, voor een goede kropvertering. 
 
Behalve in een eetbakje, kan je voedsel ook op andere manieren aanbieden. Wanneer je papegaaien er een beetje moeite voor moeten doen, zorgt dat voor meer voldoening. Enkele ideeën: 
 

• Een halve (sinaas-)appel of peer op een stokje geeft langer eetplezier dan blokjes fruit
   
• Een stuk kokosnoot met schil
   
• Dennenkegels en sparrenkegels zijn gegeerde ‘speeltjes’ waaruit ze de zaadjes kunnen los peuteren 
   
• Een halfrijpe maïskolf
   
• Fruit aan een touw gerijgd en opgehangen in de hoogte 
   
• Een tak met rozenbottels, lijsterbessen of ander kleinfruit 
   
• Een bosje kruiden hoog opgehangen aan de tralies - eventueel zelfs aan de buitenkant van de kooi 
   
• Ongeschilde noten die ze zelf moeten pellen 
   
• Ook voor papegaaien bestaan er voederpuzzels waarbij ze hun hersenen moeten kraken 
   
• Takken van o.a. fruitbomen, wilg, berk, vlier en linde (met bladeren) worden graag beknabbeld 
   
• Je kan ‘papegaaienlolly’s’ maken door nootjes of kleinfruit in te vriezen in wat water in een ijsblokjestray 

Welke verzorging heeft je grijze roodstaartpapegaai nodig? 

Dagelijkse hygiëne is een belangrijk onderdeel van de verzorging van een grijze roodstaart. Ververs elke dag water- en voederbakjes, zodat er geen schimmels en bacteriën in kunnen groeien. Verwijder dagelijks ontlasting uit de bodembedekking van het papegaaienverblijf en haal ook groenten- en fruitoverschotten weg. Schrob regelmatig zitstokken en klimpalen schoon, want vaak verzamelt er zich een laagje ontlasting op. De volledige bodembedekking vervangen doe je om de paar maanden, maar je begint er liever te snel aan dan wanneer het écht begint te stinken. Op dat moment is het een goed idee om het volledige verblijf grondig schoon te maken en te desinfecteren. 
 
Voorzie ook dagelijks wat tijd om met je vogels te interageren, bijvoorbeeld door ze los te laten vliegen. Observeer ze goed op dit moment, zodat je eventuele ziektes en aandoeningen tijdig kan aanpakken. Je kan je papegaai ook enkgele handigheidjes aanleren, zoals het gaan zitten op een stok die jij vasthoudt. Zo kan je hem na zijn vlieguurtjes makkelijk weer vangen en in zijn volière plaatsen. 
 
 

Het sociale leven van de grijze roodstaart 

In de Afrikaanse bossen zal je nooit ofte nimmer een eenzame grijze roodstaartpapegaai aantreffen. Deze soort is uiterst sociaal en kan zich maar ten volle ontplooien wanneer ze de kans krijgt om relaties aan te gaan. 
 
 

Eén, twee of veel grijze roodstaarten? 

Voor het welzijn van deze diersoort is het dan ook een must om je papegaai minstens één vriendje te gunnen. Toch wordt de vogel in de praktijk nog steeds vaak als enig huisdier aangeschaft, omdat hij zich dan meer zou hechten aan de mensen in zijn huishouden en sneller zou gaan spreken. Die situatie is echter allerminst duurzaam, want de grijze roodstaart heeft nood aan sociale interactie op élk moment van de dag. Wanneer je hem tijdens de werkuren alleen laat en slechts een uurtje per dag tijd hebt om met hem te interageren, is het haast niet te voorkomen dat het dier ernstige gedragsproblemen ontwikkelt. 
 
Vaak gaat het enkele jaren goed, tot het dier in de puberteit komt (op 4 à 5 jaar) en seksuele interesses krijgt. Hoe je het ook draait of keer: als mens kan je nooit een andere grijze roodstaart vervangen. Succesverhalen waarin één papegaai gezond en wel samenleeft met een mens, zijn schaars en worden overschaduwd door gevallen van gefrustreerde vogels, dwangneuroses en andere gedragsstoornissen. Alleen uiterst ervaren eigenaars die quasi 24/7 met hun huisdier bezig zijn en zich kunnen neerleggen bij de grillen van hun huisdier tijdens de paartijd, maken enige kans (maar geen zekerheid) om een goede band op te bouwen met hun papegaai. 
 
Ons beestig advies is dan ook om een grijze roodstaartpapegaai nooit alleen te houden. De grootste kans op slagen heb je met een mannetje en een vrouwtje, maar niet elk gearrangeerd koppel is bereid elkaar het ja-woord te geven. Deze intelligente papegaai is erg kieskeurig en bepaalt zelf met wie hij een langdurige relatie wil aangaan. Best koop je een reeds gevormd koppel uit een groep, maar je kan ook vragen om een testperiode om te kijken of het klikt tussen jouw roodstaart en de nieuweling. Heb je voldoende ruimte voor een grote volière, dan kan je een groep papegaaien houden. Dat bootst hun natuurlijke leefwijze het best na.  
 
 

De grijze roodstaartpapegaai en andere huisdieren 

In plaats van met een soortgenoot, kan een grijze roodstaart ook relaties aangaan met andere sociale papegaaien zoals de amazonepapegaai. Het is ‘the next best thing’, naast het houden van een koppel of groep grijze roodstaarten. 
 
Heb je een kat of hond met sterk jachtinstinct in huis? Neem dan de nodige voorzorgsmaatregelen om te voorkomen dat je papegaai opgejaagd (of opgegeten) wordt wanneer hij door de huiskamer vliegt. 
 
 

Is de grijze roodstaart een geschikt huisdier voor kinderen? 

Omdat de grijze roodstaartpapegaai een vrij gevoelige vogel is die met de nodige kennis en ervaring gehanteerd en verzorgd moet worden, is hij waarschijnlijk weinig geschikt voor een huishouden met jonge en/of drukke kinderen. Bovendien hecht deze vogel zich sterk aan één verzorger, waardoor het erg moeilijk zal zijn voor je kinderen om ook zelf een band op te houden met het huisdier. 
 
 

Gezondheid: hoe herken je ziektes bij de grijze roodstaart? 

Alleen door het normale gedrag en uitzicht van je vogels door en door te kennen, kan je gezondheidsproblemen snel leren opmerken. Maak daarom dagelijks wat tijd vrij om met je papegaaien door te brengen. Het bevordert niet alleen jullie onderlinge band, maar het verbetert ook zijn fysieke welzijn. Merk je gedragsveranderingen op of ziet je papegaai er anders uit dan normaal? Contacteer dan een dierenarts gespecialiseerd in tropische vogels. Let o.a. op volgende zaken: 
 

• Ruiproblemen
   
• Te lange klauwen
   
• Te lange snavel
   
• Huidparasieten (luizen, mijten)
   
• Afwijkende ontlasting 
   
• Jeuk
   
• Kale plekken 
   
• Lusteloosheid
   
• Opgezette veren 
   
• Moeilijke ademhaling 
   
• Gewichtsafname
   
• Gebrek aan eetlust 
   
• Braken 
   
• Snotneus 
   
• Ontstoken ogen 
   
• …

 
Papegaaien die onder goede omstandigheden gehouden worden, zijn merkelijk minder vaak ziek dan hun soortgenoten die niet kunnen profiteren van een optimale temperatuur, vochtigheid, lichtritme enzovoort. Bereid de komst van je papegaai dus goed voor, zodat je hem de allerbeste zorgen en kansen op een gezond leven kan bieden. 
 
 

Waarop letten als je een grijze roodstaartpapegaai wil kopen? 

Je kan nooit ‘klaar genoeg’ zijn om dit huisdier in huis te halen. Doe dus je research: lees boeken, bezoek een papegaaienopvang, neem contact op met andere papegaaienhouders … Weet in elk geval waar je aan begint en vink voor jezelf af of jij alles in huis hebt om een koppel papegaaien de nodige zorg en uitdaging te bieden tot misschien wel het einde van jouw leven. 
En wanneer je denkt helemaal klaar te zijn om een grijze roodstaartpapegaai in huis te halen, overdenk dan nog even volgende zaken: 
 

• Wie gaat jouw papegaaien verzorgen wanneer je met vakantie gaat? Hen meenemen bezorgt de vogels vermoedelijk té veel stress en in een vakantieopvang geldt hetzelfde. Beter nodig je iemand uit om thuis voor je vogels te zorgen. Zorg er dan wel voor dat beide partijen elkaar vooraf uitvoerig leren kennen. De grijze roodstaart is eenkennig en moet kunnen wennen aan zijn interim-verzorger. Hou je je grijze roodstaart alleen en is hij erg aan jou gehecht? Dan zal hij zich erg eenzaam voelen tijdens jouw verzetje. Ga de eerste keer niet te ver weg, zodat je vroeger kan terugkeren wanneer hij bijvoorbeeld weigert te eten of zijn veren begint uit te trekken uit frustratie. 
   
• Zijn jouw buren ook klaar voor een grijze roodstaartpapegaai in hun straat? Best maak je vooraf een praatje met hen over je plannen, want de grijze roodstaart kan flink wat lawaai maken. Communiceer vooraf wat je buren kunnen verwachten en check of ze daar vrede mee hebben.  
   
• Is er een dierenarts in jouw buurt die ervaring heeft met exotische vogels? Zoek vooraf op waar je terecht kan, voor de jaarlijkse check-up maar ook in noodgevallen, zodat je niet halsoverkop bij de verkeerde dierenarts terecht komt wanneer je vogel dringend hulp nodig heeft. 
   
• Heeft een van je gezinsleden een stofallergie of andere allergie? Dan test je best vooraf of een grijze roodstaart wel verdragen wordt. Vogels veroorzaken veel stof, waardoor ze allergieën kunnen opwekken bij gevoelige mensen. 
   
• Het is iets waar je liever niet aan denkt, maar des te belangrijker in het geval van papegaaien die erg hoge leeftijden kunnen bereiken … Wie zal voor jouw vogels zorgen wanneer jij er niet meer bent? Kan je garanderen dat je vogels ook op het einde van hun leven nog de allerbeste zorgen zullen krijgen? 

 
Een jonge, grijze roodstaart koop je best rechtstreeks bij een fokker. Het is heel belangrijk om te vragen naar een ‘bewijs van herkomst’, want wildvang is ten strengste verboden. Een papegaai heeft dus de nodige CITES-papieren nodig om hem legaal te kunnen houden als huisdier. Die papieren worden gelinkt aan een specifieke vogel door middel van een pootring of microchip. Nog meer aandachtspunten wanneer je een papegaai wil aanschaffen: 
 

• Koop geen dieren die met de hand zijn grootgebracht. In hun jonge leven zijn die vogels heel mensgericht, maar tijdens de puberteit beginnen de gedragsproblemen. Kies liever voor een vogel die door zijn ouders werd opgevoed, zij worden net zo tam! 
   
• Vraag of je de vogel in zijn normale leefwereld kan zien, zo ontdek je het snelst eventuele gedragsproblemen. 
   
• Bekijk de vogel goed en schat in hoe gezond hij is. Let op: een levendige indruk, poetsgedrag, nieuwsgierigheid, heldere ogen, schone neus, een goed passende snavel. 
   
• Ben je specifiek op zoek naar een mannetje, een vrouwtje, of een koppel? Vraag dan naar een ‘geslachtscertificaat’. Op het zicht is het onmogelijk om met zekerheid het geslacht van een papegaai te bepalen. Een dierenarts kan via een endoscopisch onderzoek kijken of het een mannetje of vrouwtje is, of een DNA-onderzoek laten uitvoeren. 

 
Omdat papegaaien hun eigenaars vaak overleven, komen er ook veel exemplaren in asiels of opvangcentra terecht. We kunnen het alleen maar toejuichen dat jij zou overwegen om een herplaatser in huis te nemen (of twee). Vraag zeker na waarom de papegaai is afgestaan: vertoonde hij gedragsproblemen, dan kan je zelf best inschatten of je bereid bent daaraan te werken zodat de vogel zich in de toekomst beter in zijn vel voelt.