Beestig

De grootste babbelaars

Jawel, je leest het goed: er zijn verschillende vogels die kunnen praten. De bekendste zijn uiteraard de papegaaien en de parkieten, maar ook beo’s en zelfs eksters en kauwen kunnen spreken. Al mag je die laatste twee soorten enkel als huisdier houden als ze in gevangenschap zijn gekweekt, en liefst in een buitenvolière. Binnen de groep van de papegaaien zijn er wel grote verschillen. Dit zijn de vogels die het vlotst een mondje meepraten:

 

Grijze roodstaarten 

Deze papegaaien zijn echte babbelkousen, die een enorme woordenschat kunnen ontwikkelen en tal van geluiden kunnen nabootsen. Kijk maar naar Einstein van de Knoxville Zoo in Tennessee, USA. Deze gevleugelde YouTube-ster kent maar liefst 200 woorden – al zijn er vogels bekend met een vocabulaire van meer dan 500 woorden. 
 
Voor je denkt dat grijze roodstaarten gewoon heel goed zijn in woordjes uit het hoofd leren – wat we niet voor niets ‘papegaaienwerk’ noemen – en mensen napraten: ze weten ook perfect wát ze precies zeggen. Horen ze een koelkastdeur opengaan, dan vragen ze om een koekje. Rinkelt de telefoon, dan antwoorden ze met ‘hallo’. Slimme beestjes, toch?

Dat bewijst ook die andere bekende grijze roodstaart, Alex, het onderzoeksobject van professor in de psychologie Irene M. Pepperberg. Deze pientere papegaai kende voldoende Engelse woorden om vijftig verschillende voorwerpen, zeven kleuren en vormen, en hoeveelheden tot en met zes te identificeren. Elke avond voor het slapengaan wenste Alex zijn baasje een goedenacht met de woorden: “You be good. I love you. See you tomorrow.”
 
 

Amazone- en edelpapegaaien

Ook deze twee papegaaienrassen staan bekend om hun taalvaardigheid. Hou er wel rekening mee dat de intelligente amazonepapegaai een fel karaktertje heeft en het gezelschap van een soortgenoot wel op prijs stelt. Dit is geen vogel om eenzaam in een kooi in je woonkamer te houden! Zet ze liever als koppeltje in een buitenvolière, waar ze meer op hun gemak zijn en dus ook sneller geneigd zijn een ‘gesprek’ met je aan te knopen. 
 
Bij de felgekleurde edelpapegaai heeft het rustigere en meer aanhankelijke mannetje overwegend groene pluimen. Het vrouwtje met haar vurige karakter draagt dan weer een rood verenkleedje met blauwe accenten. Met een beetje geluk pikt ook deze papegaai wat woorden en geluiden op die hij van jou hoort. Praten, lachen, zingen … Hij kan het allemaal! Als je op jonge leeftijd begint met oefenen, heb je de grootste kans op succes.

Gras- en valkparkieten

Niet elke parkiet kan leren praten, maar met een grasparkiet of valkparkiet in huis stijgt de kans toch gevoelig. Zeker als het een luidruchtig type is, dat veel kwettert en geluidjes maakt. Ook liedjes nafluiten doen ze met het grootste gemak. Gewoon, omdat ze het leuk vinden om geluiden na te bootsen en zo wat leven in de brouwerij te brengen. 
 
In tegenstelling tot een papegaai begrijpt een parkiet niet wat hij zegt – hij is een echte imitator pur sang. Daarom zal je je parkiet soms ook horen kuchen of zijn keel schrapen. Wil je hem een woordje aanleren, neem er dan je tijd voor en laat hem op je vinger zitten terwijl je tegen hem praat. Het is allemaal een kwestie van vertrouwen en véél geduld!

De ara misbegrepen

Ara’s en kaketoes praten beduidend minder dan bovenstaande vogels. Als ze toch leren spreken, is hun woordenschat ook veel kleiner. Vreemd … want is Flip, de praatzieke papegaai van Jommeke, niet gebaseerd op een ara? Klopt! Al komt hij in die kleurencombinatie – groen met rode vleugels – niet in de natuur voor. Wel bijvoorbeeld rood met blauwgroene vleugels, zoals de groenvleugelara. Dat Flip zo’n spraakwaterval is, zullen we dan maar ‘dichterlijke vrijheid’ van bedenker Jef Nys noemen. Hetzelfde geldt trouwens voor Rosalinda, de geelvleugelara van Pippi Langkous. In de films werd deze papegaai deskundig gedubd door een Zweedse stemactrice.
  
 

Geen stembanden, maar een syrinx

Verrassend weetje: vogels hebben geen stembanden. Maar hoe komt het dan dat sommige soorten toch kunnen praten? Dat trucje hebben ze te danken aan een orgaan dat voorin de luchtpijp zit: de syrinx. Dankzij de trillingen die dit orgaan veroorzaakt, kunnen de vogels verschillende harde en zachte geluiden tegelijkertijd maken, wat maakt dat ze klanken en woorden kunnen produceren. Bovendien hebben papegaaien een langere luchtpijp dan andere vogels, waardoor de trillingen versterkt worden.

Leren spreken voor dummies

Net als bij kleine kinderen die pas leren spreken, is herhaling heel belangrijk. Als je zelf voortdurend tegen je vogel praat en bepaalde woorden regelmatig herhaalt, zal hij ze sneller oppikken. Hou er wel rekening mee dat er grote individuele verschillen bestaan tussen vogels van dezelfde soort. Als jij toevallig niet zo’n praatgrage papegaai of parkiet in huis hebt, tja … Dan zal je veel geduld en doorzettingsvermogen aan de dag moeten leggen. 
 
Ook deze tips kunnen helpen:
 

• Bouw een vertrouwensband op. Praat regelmatig tegen je vogel en speel samen spelletjes. Hoe socialer je papegaai of parkiet wordt, hoe makkelijker hij contact met jou zal zoeken. Je laat hem best ook dicht bij jouw stem zitten, op je vinger of je schouder.
   
• Begin met een makkelijk woordje. Liefst iets wat je vogel regelmatig hoort, zoals ‘Daag!’ of ‘Oké’. Soms is een klank of toon al genoeg, nadien kan je de woordenschat langzaam uitbreiden. Ook uit gesprekken met een huisgenoot kan je vogel veel leren.
   
• Pauzeer voldoende. Nieuwe dingen leren vergt energie, ook van jouw parkiet of papegaai. Oefen elke dag met enkele praatsessies van een vijftal minuutjes, niet meer. Van veel en lang praten wordt je vogel op den duur moe en kregelig. 
   
• Hou het gezellig. Leg de lat niet te hoog en probeer je vogel niet te forceren als je merkt dat hij het praten niet oppikt. Daar worden ze alleen maar koppiger van! Beloon je gevederde vriend ook regelmatig met een opbeurend woordje of wat lekkers.