Beestig

Paarden slapen op drie manieren 

De rechtopstaande paardenslaap is misschien wel de meest bekende van de drie. Paarden staan dan met hun vier voeten op de grond, waarvan één achtervoet naar voren geknikt is. Een mechanisme van pezen en ligamenten legt de knie van het andere been ‘op slot’, waardoor het paard geen moeite hoeft te doen om rechtop te blijven staan. 
 
Een andere manier waarop paarden regelmatig slapen is in een soort ‘sfinxhouding’: liggend, maar met de benen (zijdelings) opgetrokken onder het lichaam en het hoofd rechtop. 
 
De laatste slaappose van paarden is languit liggend op hun zij. Alleen in deze slaaphouding - met alle spieren losjes ontspannen - kunnen paarden een ‘diepe slaap’ bereiken. Dit type slaap wordt ook wel de REM-slaap of droomslaap genoemd en is levensnoodzakelijk voor een goed mentaal welzijn. 
 
 

Hoeveel slapen paarden? 

Paarden zijn prooidieren die van nature op grote, open vlaktes leefden. Dan is het niet handig om vaak en langdurig te slapen. Daarom hanteren ze geen strikt dag-nachtritme zoals wij dat kennen. Toch slapen paarden meer dan je zou verwachten: 6 tot 9 uur per etmaal. Ze hakken hun slaaptijd op in korte stukken, zodat ze nooit te lang onaandachtig zijn. Bovendien slapen ze meestal rechtop of in sfinxhouding, twee poses van waaruit ze zich razendsnel uit de voeten kunnen maken. 
 
Op 24 uur tijd moet een paard ook minstens 30 minuten diep kunnen slapen - languit liggend in totale ontspanning. Om zo’n droomslaap te bereiken, moet het paard zich veilig en comfortabel voelen om languit te gaan liggen. Ze kunnen vanuit die positie namelijk minder snel opstaan en wegrennen. Daarom zie je in een kudde vaak dat niet alle paarden tegelijk in dromenland verkeren. Om de veiligheid te garanderen, blijft er minstens eentje op de uitkijk - wakker of staand duttend - om zijn collega’s te verwittigen wanneer er een plots gevaar opduikt. 
 
 

Wat als je paard onvoldoende slaapt? 

Net zoals mensen moeten paarden kunnen rekenen op een gezond slaapritme om zich goed en gelukkig te voelen. En net zoals mensen worden ze nukkig en gestresseerd van aanhoudend slaapgebrek. Omdat slaapproblemen bij paarden vaak gelinkt zijn aan een onveiligheidsgevoel, belanden paarden met te weinig slaap in een staat van hyperalertheid - je zou van minder op de toppen van je tenen gaan lopen. Daarnaast kunnen ze door de vermoeidheid ook coördinatieproblemen krijgen, waardoor ze bijvoorbeeld regelmatig struikelen. 

Maar hoe weet je of je paard goed en regelmatig aan slapen toekomt? Dat kan je alleen maar ontdekken door hem goed te observeren. Hangt er regelmatig zand, stro of vlas op zijn lichaam van het liggen? Zie je vieze (mest-) plekken op zijn vacht? Kan je zijn favoriete ligplekken aanduiden? Helemaal zeker weten dat je paard dagelijks de tijd neemt om diep te slapen, lukt alleen door zijn doen en laten van nabij op te volgen. Vraag aan stalgenoten om mee een oogje in het zeil te houden, ga zelf regelmatig bij je paard langs of hang camera’s op om zijn dagbesteding te turven. Merk je dat je paard onvoldoende slaapt, dan kan je een van volgende maatregelen nemen. 
 
 

Wat heeft je paard nodig voor een goede nachtrust? 

Drie zaken zijn belangrijk om in overweging te nemen wanneer je het slaapgedrag van je paard wil verbeteren: 
 

1. Voelt het paard zich veilig? 

Alleen in een veilige omgeving kan een paard zich volledig overgeven aan Klaas Vaak. Wat die ‘veiligheid’ precies betekent, hangt af van de omgeving maar ook van het paard zelf. Zo zal je merken dat paarden op een drukke pensionstal vaker tijdens de sluitingsuren slapen, terwijl paarden elders ook overdag regelmatig indutten. Sommige paarden voelen zich zo goed in de kudde dat ze zich met een gerust gevoel neervlijen in het gras of op de paddock, terwijl andere paarden de rust en het private karakter van een eigen stal verkiezen. 
 
 

2. Kan het paard op een comfortabele plek liggen? 

Net zoals jij een goede matras met een zacht kussen en een donzig deken apprecieert, stelt ook je paard zijn eisen aan een goede slaapomgeving. Een zachte en droge ondergrond zijn daarbij onontbeerlijk: een goed gedraineerde zandpaddock, een inloopstal met stro of vlas, een privéstal waarin het paard zich een paar uur per dag kan terugtrekken … Observeer je paard en richt de plekjes die hij van nature uitkiest om te slapen lekker voor hem in. Wanneer je merkt dat je paard in een natte periode minder slaapt dan goed voor hem is, overweeg dan om hem een regendeken aan te doen. Daarmee kan hij zich toch neervlijen zonder dat de natte kou in zijn lichaam trekt. 
 
 

3. Is het paard fysiek in staat om te gaan liggen en weer op te staan? 

Wanneer paarden oud of minder mobiel worden, laten ze het soms na om tijdig te gaan slapen. Ze weten dat opstaan veel pijn doet en verkiezen daarom om dan maar niet te gaan liggen. Heeft je paard alles wat het nodig heeft om goed te slapen, maar heeft hij toch slaapproblemen, laat hem dan medisch checken door een dierenarts en/of behandelen door een osteopaat om waar nodig de fysieke problemen te verhelpen. Voorzie zachte wanden in je stal zodat je paard zich makkelijker kan afzetten bij het rechtkomen of help je paard zelf recht nadat het een tukje gedaan heeft. Wanneer slapen (bijna) onmogelijk wordt, moet je jezelf afvragen of (en op welke manier) je je paard nog een paardwaardig bestaan kan aanbieden.