Beestig

 
Hoe zijn vouwoorkatten ontstaan? 

Vaak komen uiterlijke kenmerken van rassen geleidelijk aan de oppervlakte, bijvoorbeeld omdat fokkers telkens ouderdieren uitkiezen die nét iets grotere (of kleinere) oren hebben. Maar in dit geval ontstond de Scottish fold – de oervouwoorkat – heel plots, toen in 1961 op een Schotse boerderij de kattin Susie met gekrulde oren geboren werd. Het misvormde diertje had zoveel bekijks, dat de eigenaars besloten er munt uit te slaan. 
 
Susie mocht paren met een stoere Brits korthaar en gaf haar genetische afwijking door aan twee kittens. Ook daarmee werd verder gefokt en in 1966 waren er genoeg vouwoorkatten om de erkenning van het ras aan te vragen: de Scottish fold was geboren. In de jaren ‘80 ging men ook Perzisch bloed in het ras kruisen, waardoor de langhaarvariant ontstond: de Highland fold. Alle vouwoorkatten hebben dus één oermoeder gemeen: de onfortuinlijke Susie, die zoals alle vouwoortjes flink te lijden had onder de bijwerkingen van haar unieke gen. 
 

Welke afwijkingen gaan gepaard met vouworen bij katten? 

Dat Susie’s eigenaardige oren meteen tot uiting kwamen in haar twee kittens, bewijst dat de afwijking dominant is. Dat wil zeggen dat één foutief gen (afkomstig van één van de twee ouders) volstaat om met kruloren geboren te worden. Maar wanneer een kitten van elke ouder zo’n mutant gen ontvangt, worden vroeg in het kattenleven nog meer misvormingen zichtbaar. Zulke ‘homozygote’ katten hebben een korte en onbuigzame staart, hun poten zijn kort en krom, hun pols- en enkelgewrichten verdikt en ze kunnen moeilijk stappen, laat staan springen. Daarom is het al lange tijd ten strengste verboden om twee vouwoorkatten met elkaar te kruisen: het risico op een levenslang kreupele kat is één op vier. 
 
Bovenstaand ziektebeeld staat bekend onder de naam ‘osteochondrodysplasie’ en wordt op medisch niveau gekenmerkt door problemen met het kraakbeen en de botontwikkeling. Om het aparte uiterlijk van foldkatten toch te behouden, gingen fokkers dan maar verder met het inkruisen van Brits kortharen en Amerikaanse kortharen in hun ras. Maar ook katten die slechts één vouwoorgen in hun DNA hebben, ontwikkelen botproblemen, zij het meestal iets later in hun leven. Stuk voor stuk krijgen ze te maken met pijnlijke gewrichten en artritis-achtige klachten. Op veel plekken wordt de Scottish fold dan ook al lange tijd niet meer toegelaten in de officiële stamboeken met erkende rassen, maar via parallelle fokorganisaties bleef het ras bestaan. 

Wat betekent het Vlaams verbod voor eigenaars van fold katten? 

Vanaf 1 oktober 2021 is het verboden om nog te fokken met vouwoorkatten of om hen van eigenaar te laten veranderen. Voor mensen die reeds een raskat met kruloren hebben, verandert er niets. Ze mogen hun kat houden tot aan haar oude dag, maar zijn wel verplicht haar te laten castreren indiend dat nog niet gebeurd is. 
 
Kattinnen die op dit moment drachtig zijn, zullen hun kittens mogelijk nog net op tijd ter wereld zetten opdat ze voor D-day een nieuwe thuis kunnen vinden. Maar nu nog nieuwe dekkingen laten plaatsvinden, is wettelijk onmogelijk. De dracht van een kat neemt 3 maanden in beslag en kittens vertrekken nog eens 3 maanden later naar hun nieuwe thuis. Over zes maanden zijn we al halfweg november en dus veel te laat om de kittens nog legaal van eigenaar te laten wisselen. Alleen via erkende asielen en herplaatsingsorganisaties kunnen fold katten nog op zoek gaan naar een nieuwe thuis.