Beestig

 
Stress en faalangst bij jonge lezertjes

Voor rasechte boekenwurmen, die al van jongs af aan de leeskilometers aan elkaar rijgen, is het amper te geloven. Toch zijn er een heleboel kinderen die de leesmicrobe (nog) niet te pakken hebben. Wat ook niet helpt, is dat ouders en leerkrachten vaak een corrigerende rol aannemen: ze wijzen kinderen erop als ze te traag lezen of woorden foutief uitspreken. Da’s natuurlijk goed bedoeld, maar het zorgt er wel voor dat kinderen last krijgen van stress of faalangst wanneer ze luidop een boekje moeten voorlezen. 
 
“Een leeshond inschakelen, kan die stress- en angstgevoelens wegnemen en de zin in lezen aanwakkeren”, weet Elise Duerloo uit ervaring. Als logopediste gaat zij – in samenwerking met Therapiedier vzw – regelmatig op voorleestour langs scholen en bibliotheken met haar hond Zembla. “Trouwens, ook kinderen met een sterk leesniveau vinden het leuk om eens een hond als publiek voor zich te krijgen.” 

Waarom een hond doet lezen

Hoe komt het dat een hond dit effect heeft op kinderen? “Simpel,” zegt Elise, “tijdens het voorlezen zal een hond alleen maar luisteren, zonder te oordelen. Mijn hond Zembla zegt nooit: ‘Je doet het niet goed’. Wat hij ook voorgelezen krijgt, hij zal het kind in kwestie altijd geïnteresseerd aankijken. Voor hem zijn alle verhalen even magisch! Bij kinderen met autisme zeggen we trouwens vaak dat ze niet eens luidop hoeven voor te lezen, maar gewoon stilletjes in zichzelf. Ook dan heeft een leeshond een positieve invloed: het draait er niet om hoe goed de kinderen voorlezen, het voornaamste is simpelweg dat ze lezen.” 
 
Het uiteindelijke doel van het inzetten van een leeshond? Kinderen zó graag doen lezen, dat ze thuis ook al eens een boek zullen vastnemen. “Om vooruitgang te boeken, moet je veel leeskilometers maken”, aldus Elise. “Dus proberen we die ervaring zo fijn mogelijk te maken. En dat werkt! Ouders merken al snel dat hun kind, dat normaal helemaal niet graag leest, in zo’n setting met een leeshond plots wél graag voorleest. Ook zijn er kinderen die thuis aan hun eigen huisdieren boekjes gaan voorlezen, of speciaal oefenen omdat ze naar Zembla komen en willen tonen wat ze al kunnen.”

Elise’s hond Zembla werkt ook als ondersteunende zorg- of knuffelhond voor kinderen en jongeren met autisme of met ADHD. “De rol van Zembla is van onschatbare waarde bij deze kinderen”, vindt Elise. “Aan zijn gedrag kan je bijvoorbeeld zien dat het kind wat zenuwachtig is: hij gaat dan bewust kalmerende signalen uitzenden, zoals veelvuldig aan zijn neus likken. De begeleider kan het kind daar dan subtiel op wijzen: ‘Zembla wil ons iets vertellen, denk ik … Zou het kunnen dat je een beetje nerveus bent?’ Telkens weer zien we dan hoe de rust die de hond uitstraalt gemakkelijk zijn weg vindt naar het kind. Die connectie is altijd mooi om te zien – je merkt echt dat de kinderen er veel aan hebben.” 
 
 

Hoe train je een leeshond?

Niet zomaar elke hond komt echter in aanmerking om tot leeshond opgeleid te worden. “Vóór een hond aan het traject begint, nemen we een gedragstest af”, licht Elise toe. “Zo komen we te weten of hij wel geschikt is om als leeshond ingezet te worden, én of hij het zelf leuk vindt, want dat is net zo belangrijk. Beleeft de hond er geen plezier aan, dan beginnen we er zelfs niet aan. Zembla vindt de interactie met de kinderen fantastisch, en dat is echt een voorwaarde om een goede leeshond te worden. Samen met de begeleider leren we de hond vervolgens – met een clicker en een beloning – om op commando op een matje te gaan liggen en zijn aandacht op het kind te richten.” 

Elke leeshond blijft tijdens en na de training bij zijn begeleider. Zo woont Zembla dus bij Elise in huis en neemt zij hem mee naar de verschillende projecten. “Bij Therapiedier vzw trainen we inderdaad honden die al een baasje hebben”, knikt Elise. “We brengen ze dus niet na de training plots ergens anders onder, want dat zou de vertrouwensband tussen hond en baasje niet ten goede komen. Wel kunnen we samen met iemand die graag begeleider van een leeshond wil worden op zoek naar een geschikte hond, in een asiel bijvoorbeeld”.
 
Een slimme hond heeft trouwens niet zo heel veel training nodig. Meer zelfs: soms voegt hij vanzelf leuke aspecten toe aan zijn ‘job’. Dankzij Zembla’s kennis van het commando ‘touch’, waarbij hij je hand met zijn neus aanraakt, leerde hij al gauw hoe hij een kindje kan helpen kiezen tussen twee boekjes. “Dat kindje fleurde helemaal op toen Zembla een van de boekjes aanduidde,” vertelt Elise, “en het was dan nog wel het gemakkelijkste van de twee, dus dat viel mee! (lacht) De honden hebben ons vaak helemaal niet nodig om die connectie met het kind te maken, en da’s heel mooi om te zien.” 
 
 

De rol van de begeleider

Ook de begeleiders krijgen bij Therapiedier vzw aangeleerd hoe ze die connectie tussen het kind en de hond kunnen maken. Elise: “Ik zeg dan aan de kinderen: ‘Kijk, ik zit hier wel bij, maar met mij hoef je geen rekening te houden, het draait allemaal om Zembla’. Ik verbeter hen niet, ik luister zelfs niet naar wat ze voorlezen. Ik ben er enkel en alleen om met Zembla bezig te zijn – al kunnen ze mij natuurlijk altijd om hulp vragen. Wanneer het nodig is, ben ik de stem van Zembla, maar voor de rest verdwijn ik min of meer in de achtergrond.” 

Om veiligheidsredenen blijft de begeleider ook steeds in de buurt tijdens het voorlezen, zowel voor de kinderen als voor de honden. Niet alleen kan een kind weleens onvoorspelbaar reageren, maar voor een hond is zo’n lees-sessie ook behoorlijk intensief. “We houden goed in de gaten wanneer onze leeshond moe begint te worden, zodat we even een momentje rust kunnen inlassen”, aldus Elise. “Die grens respecteren we heel strikt, want al dat stilzitten en braafjes luisteren is voor een hond best vermoeiend. Tussendoor ga ik dus regelmatig even wandelen of maak ik tijd voor een snuffelspelletje, zodat Zembla zijn hoofd kan leegmaken.”
 
 

Eerste kennismaking met een leeshond

Wil je jouw kind eens samen met een hond laten lezen? Dan zijn er verschillende mogelijkheden. Therapiedier vzw werkt nauw samen met enkele bibliotheken, die regelmatig sessies organiseren waarop je je vooraf kan inschrijven. Kinderen kunnen dan om de beurt bijvoorbeeld een kwartiertje komen voorlezen. Maar je kan ook rechtstreeks bij Therapiedier vzw in de Toscanzahoeve terecht, voor een privé-voorleeshalfuurtje. 

“In het begin zijn de kinderen dikwijls nog wat terughoudend,” vertelt Elise, “maar het idee dat ze een verhaaltje mogen voorlezen aan een wolf – Zembla is een Tamaskan, een soort wolfshond – maakt dat ze al snel helemaal openbloeien. We laten de kinderen ook altijd even kennismaken vooraleer ze beginnen met lezen. Eerst leggen we hen uit wat een hond wel en niet fijn vindt, daarna mogen ze Zembla een koekje geven en even knuffelen, en vervolgens laten we hen kiezen waar ze gaan zitten. Sommige kinderen willen dat hij half op hun schoot komt hangen, terwijl anderen liever een beetje afstand bewaren. Ook aan het einde sluiten we af met een spelletje of een knuffelmomentje met de hond.”
 
Hond Zembla heeft wel nogal een indrukwekkend formaat ... Zijn er ook kinderen die bang zijn van hem? Elise: “Ik had dat eerst ook verwacht, maar eigenlijk zijn er heel weinig kinderen die zich niet bij Zembla op hun gemak voelen. Voor grotere en langere projecten nemen we meerdere leeshonden mee, zodat de dieren tussen elke sessie even kunnen uitrusten en nadien met frisse energie weer aan de slag gaan. Kinderen die wat bang zijn van honden, kiezen dan wel vaker voor het kleinere type hond. Al merken ze meestal wel snel dat Zembla, met zijn liefdevolle blik, een heel rustige energie heeft. Soms kan hij naar de kinderen kijken alsof hij ze verafgoodt. (lacht)”