Beestig

Oorsprong: waar komt de cavia vandaan?

De cavia die wij nu kennen, het huisdier dus, is hoogstwaarschijnlijk ontstaan uit wilde cavia’s. Het oorspronkelijke leefgebied van die wilde cavia’s was Zuid-Amerika, waar ze in verlaten holen en nesten van andere dieren leefden. Want wist je dat het woord ‘cavia’ eigenlijk van het Latijnse ‘cavum’ komt? Cavum betekent hol of holte. Cool hé? Maar de Amerikanen en Engelsen kennen het diertje beter onder de naam ‘guinea pig’. Het guinees biggetje! En ook die benaming is makkelijk te verklaren als je de wetenschappelijk naam van de cavia erbij neemt: cavia porcellus. Porcellus is namelijk Latijn voor ‘klein varken’. 
 
In de tijd van de Inca’s werd de cavia gebruikt als maaltijd (ze aten het vlees), maar ook voor allerlei rituelen. Hoe de cavia dan in Europa is terechtgekomen? Dat is niet 100 procent duidelijk. Er wordt aangenomen dat dit kleine knaagdier in de 15e, begin 16e eeuw naar Europa werd gebracht via verschillende kolonisatieschepen. Er kan ook niet met zekerheid gezegd worden of het nu de Engelsen, Spanjaarden, Portugezen of Hollanders waren die de cavia als eerste naar Europa meenamen. Wat wel vaststaat, is dat universiteitsprofessor Konrad Gessner documenteerde hoe de Spanjaarden en Portugezen de cavia naar Engeland brachten. Maar waren ze daarom de eerste? Geen idee!  

Eenmaal in Europa werd de cavia snel een populair huisdier, in het begin vooral bij de rijkelui. De cavia was namelijk een erg zeldzaam, duur en exotisch dier. Ook koningin Elizabeth I van Engeland had er eentje! Maar hoe meer cavia's er in Europa terechtkwamen, hoe goedkoper de prijs en geliefder de beestjes werden bij een groot deel van de bevolking. 
 
 

Hoe ziet een cavia eruit? 

Lichaamsbouw van de cavia

 
Een cavia is een compact knaagdier met kleine oren, bolle ogen, korte pootjes en geen staart. Zijn ganse lichaam straalt schattigheid uit en meestal is het dier ook makkelijk tam te maken. 
 

In welke kleuren komt de cavia voor?

 
Cavia’s komen voor in allerlei kleuren: wit met bruin en zwart, volledig bruin, rood, zwart … Ook hun vachttype is heel divers:
 

• Gladharige cavia: het ‘standaard’ haartype met gladde haren die tegen het lichaam liggen 

 

• Gekruinde cavia: gladharig met een rozet op de kop 

 

• Borstelharig: langere, woelige haren; de cavia lijkt net uit bed te komen 

 

• Teddy: zacht en fluffy 

 

• Rex: korte, gekrulde haren

 

• Sheltie: langharig zonder rozet op de kop 

 

• Coronet: langharig met rozet op de kop  

 

• Peruvian: langharig met lange manen op de kop 

 

• Texel: lange, gekrulde haren  

 
Ook in de caviawereld heeft de trend naar ‘naakte’ huisdieren een weg gevonden. ‘Skinny’ cavia’s hebben enkel haar aan de tenen en op de kop; terwijl de ‘baldwin’ enkele dagen na de geboorte al zijn haren verliest. Dit laatste ras heeft ook weinig tot geen snorharen, wat een serieuze handicap is voor een knaagdier. Naakte cavia’s vereisen meer voeding en verzorging dan de varianten met haar, omdat ze meer nood hebben aan warme, droge plekjes.

 

Grootte en gewicht

Een cavia weegt normaal tussen de 700 en 1.200 gram. Een zeugje – dat is het vrouwtje – is doorgaans lichter dan een beertje. 

Huisvesting van de cavia: een klein dier dat houdt van ruimte! 

Onder het mom van ‘ieder schattig pluisje verdient een gezellig huisje’, is het belangrijk om een goede huisvesting te voorzien. Cavia’s zijn geen gigantische huisdieren, maar ze houden van rennen. Hoe meer ruimte je hen dus kan bieden om de benen te strekken, hoe liever. 
 
Een hok voor twee cavia’s is minstens anderhalve bij een halve meter groot groot. Cavia’s kunnen niet uit hun hok klimmen, daarom is een opstaande rand van 30 tot 50 cm voldoende om hen op hun plaats te houden. Zorg voor een stofvrije bodembedekking die vrij is van geur- en kleurstoffen, bijvoorbeeld zaagsel van loofbomen, hennepvezel of op basis van papier. Let er bij zaagsel op dat de cavia’s niet van de bodembedekking smullen, want daar kunnen ze een verstopping van krijgen! Zorg altijd voor een voerbak, waterfles en hooi. Cavia’s zijn echte knaagdieren en willen liefst 24 op 7 kunnen knagen: dat is essentieel voor het onderhoud van hun gebit. 
 
Zorg ervoor dat hun hok niet op een vochtige plaats of in de vlakke zon staat. Vermijd ook plekken waar veel toestellen staan die geluid produceren, daar krijgen cavia’s stress van. De ideale omgevingstemperatuur voor een harige cavia is tussen de 18 en 21 graden Celsius. Voor een haarloze cavia mag het iets warmer zijn: tussen de 22 en 24 graden Celsius. Zorg er ook voor dat er genoeg schuilplaatsen zijn. Cavia’s hebben steeds een plekje nodig om zich te verschuilen wanneer ze iets niet vertrouwen.
 
Maar een cavia houdt ook enorm van ren(nen)! Daarom is het zeer interessant om een zo’n ren voor je cavia te installeren. Je kan, door het poortje van je hok weg te halen, je cavia toegang geven tot zijn ren. Zorg steeds voor een stevig loopbrugje waardoor je cavia makkelijk én veilig in zijn ren terechtkomt. Maar het kan ook zijn dat je je cavia overdag verplaatst naar een ren wat verder van zijn hok. Onthoud dan wel dat een cavia meestal niet zindelijk wordt! 

Voeding: wat eet een cavia? 

Cavia’s zijn echte planteneters en houden van groenten en fruit. Op het menu van de cavia staat dan ook vooral:
 

• Véél hooi of gras. Een cavia mag daar zoveel van eten als hij maar wil. All you can eat! 

 

• Een redelijke hoeveelheid groenten, maar niet van elke groente mag je even veel geven 

 

• Wat droogvoer speciaal voor cavia’s 

 

• Eventueel een kleine hoeveelheid fruit 

 
Geef je jouw cavia’s iets nieuws? Doe dat dan steeds in kleine hoeveelheden. Hun darmen moeten de tijd krijgen om langzaam gewoon te worden aan nieuwe gerechtjes. 

In de dierenspeciaalzaak vind je normaal gezien alles wat je nodig hebt om je cavia’s te verwennen! Zowel hooi als droogvoer kan je er makkelijk gaan halen. Dit droogvoer bestaat doorgaans uit korrels, die ideaal zijn omdat ze veel vezels en voedingstoffen bevatten. Je zal zien dat je ook voor gemengd droogvoer kan kiezen, maar dan loop je het risico dat je cavia kieskeurig wordt en bepaalde voedingsstoffen niet naar binnen speelt.  

Net zoals wij kunnen cavia’s zelf geen vitamine C aanmaken (de meeste andere dieren kunnen dat wel). Daardoor moeten ze die vitamine binnenkrijgen via hun voeding: zo’n 10 tot 20 mg per kilogram lichaamsgewicht voor een volgroeide en volwassen cavia per dag. Koop je voer dat speciaal voor cavia’s ontwikkeld is? Daar zit meestal al wat vitamine C in, maar het is niet zeker dat je cavia er voldoende mee binnen krijgt. Daarom geef je je cavia best dagelijks wat extra vitamine C, bijvoorbeeld in tabletvorm (let op de dosis: maximaal 100 mg per dag!) Zoek uit wat voor jouw cavia het beste werkt: wat poeder over het eten strooien, een tabletje leren opeten uit je hand of poeder oplossen in wat water en via een spuitje rechtstreeks in de mond toedienen. 
 
 

Verzorging: hoeveel tijd heb je nodig om een cavia te verzorgen? 

De verzorging van cavia’s is eigenlijk niet zo moeilijk. De bodembedekking van hun hok ververs je één keer per week. Geef je knaagdieren dagelijks vers water en neem overige fruit- en groenteresten weg uit hun hok. Zo blijft hun verblijfplaats lekker fris en proper. Daarnaast is het belangrijk dat je hun nagels controleert en ze op regelmatige basis knipt. Bij een haarloze cavia is het sterk aangeraden de nagels wat af te vijlen, zodat ze zichzelf niet kunnen verwonden. Ze hebben namelijk geen vacht die hun huid kan beschermen. Bij een langharige cavia moet daarentegen de vacht dagelijks even doorgekamd worden om klitten te voorkomen. Houd zeker ook hun gebit in de gaten – cavia’s zijn gevoelig voor aandoeningen aan de tanden en kiezen.
   
Een cavia is klein, compact en schattig. Daardoor krijg je al snel de neiging het diertje op te tillen. De meeste (zo niet alle) cavia’s houden echter liever hun vier pootjes op de grond. Als prooidier houden ze zelf graag de controle in handen, ze zijn dan ook altijd op hun hoede voor gevaar. Je kan je cavia wel handtam maken, met veel liefde, geduld en lekker eten. Geef je cavia’s altijd zelf de keuze om met jou te interageren: komen ze naar je uitgestoken hand, dan kan je hen aaien. Draaien ze zich om, kom dan later nog eens terug.  

Eén, twee of veel cavia’s?

Onze allerbelangrijkste tip: houd een cavia nooit alleen. Het is een echt groepsdier en zal zonder gezellige kompaan snel doodongelukkig worden, problematisch gedrag vertonen of zelfs voortijdig sterven. 
 
Maar welke cavia’s mag je dan samen zetten? Wel, je kan allerlei mixen en matchen. Je kan bijvoorbeeld kiezen voor een koppeltje, maar weet dan wel dat één van beiden onvruchtbaar moet zijn. Maar er zijn nog enkele andere combinaties mogelijk:
 

• Eén beertje (gecastreerd) en twee zeugjes.

 

• Twee of meer zeugjes, op voorwaarde dat de dieren van jongs af aan bij elkaar zijn opgegroeid.

 

• Twee of meer beertjes, op voorwaarde dat ze van in het begin aan elkaar gewoon zijn en er geen zeugjes in de buurt zijn. 

 
Heb je slechts twee cavia’s in huis, dan zal je vroeg of laat afscheid moeten nemen van een eerste cavia en blijft de andere alleen over. Dan moet je dus zo snel mogelijk op zoek naar een nieuw vriendje voor de overblijver. Om twee volwassen cavia’s aan elkaar te koppelen, kan je de hulp inroepen van een professionele ‘caviakoppelaar’. In een caviaopvang heeft men meestal voldoende kennis van zaken om een karakter uit te zoeken dat bij jouw cavia past én om de koppeling vlot te laten verlopen. 
 
Wist je trouwens dat cavia’s graag een praatje slaan met elkaar? Je kan ze heel wat verschillende geluiden horen maken: fluiten als ze aandacht willen, een laag brrrr-geluid wanneer ze elkaar proberen te versieren en piepen om te babbelen. Cavia’s zijn zo aan elkaar gehecht, dat je hen best steeds samen naar de dierenarts meeneemt. Zo ontstaat er geen paniek bij de achterblijver, maar kan er ook geen ruzie ontstaan wanneer één van de dieren anders ruikt bij het thuiskomen. 
 
 

Cavia’s en andere huisdieren

Een cavia is een klein diertje dat vaak gezien wordt als een makkelijke prooi voor grotere dieren. Honden bijvoorbeeld komen eigenlijk beter overeen met andere ‘roofdieren’ zoals honden, fretten en katten. Maar dat wil niet zeggen dat het onmogelijk is om die verschillende huisdieren samen te houden. 1 gouden tip: socialisatie! Het is belangrijk dat je kleine huisdier gewoon is aan honden, katten of andere ‘roofdieren’. Als je cavia daaraan gewend is, dan zal hij ook minder snel wegrennen. Het jaaggedrag van de hond steekt dan  minder snel de kop op als je kleine cavia niet onmiddellijk wegvlucht. 
 
 

Cavia’s en kinderen

Cavia’s zijn overdag actief en kunnen gemakkelijk redelijk tam gemaakt worden. Je kan daardoor als verzorger een erg goede band met je knaagdieren opbouwen. Bovendien zijn cavia’s ook ongevaarlijk als huisdier. Ze bijten amper, enkel wanneer ze zich ernstig bedreigd voelen of ergens van schrikken. De verzorging is vrij eenvoudig, waardoor ze vaak als eerste huisdier gekozen worden voor jonge kinderen. Hou er echter rekening mee dat een cavia niet zit te wachten op kleine mensjes die hen te pas en te onpas willen aaien, knuffelen of zelfs optillen. Leer je kroost dus van bij het begin op de juiste manier omgaan met hun huisdieren. Regel nummer 1: een cavia is geen speelgoed. Laat de cavia’s zelf beslissen wanneer ze naar je toe komen of op je schoot willen gaan zitten. En til ze niet zomaar op, want dat kan stress veroorzaken.
 
 

Gezondheid: welke ziektes en aandoeningen komen voor bij de cavia?

Als je cavia’s zo gezond zijn als een vis, zal je dat gauw merken. Ze eten dan goed, hebben een glanzende vacht en zijn de hele dag actief in de weer. Prooidieren laten niet gauw zien dat ze zich niet lekker voelen, ook niet aan hun goedbedoelende eigenaar. Leer de gewoontes van je cavia kennen, zodat je onregelmatigheden meteen opmerkt. Volgende tekenen kunnen wijzen op een medisch probleem:
 

• Verminderde eetlust 

 

• Verminderde activiteit

 

• Diarree

 

• Vachtproblemen

 

• Tandenknarsen

 
Enkele ziektes en aandoeningen waarop een caviaeigenaar beducht moet zijn:  
 

• Vitamine C tekort: Vitamine C tekort is een kwaaltje dat bij de cavia het meest voorkomt omdat ze er zelf niet in slagen om die vitamine aan te maken. Het is dus steeds belangrijk dat ze via hun voeding genoeg vitamine C binnenkrijgen. Een cavia die lijdt aan een vitamine C tekort kan last krijgen van: gebitsproblemen, dikke gewrichten, slappe rug en kromme pootjes

 

• Darmproblemen als gevolg van verminderde eetlust: andere gezondheidsklachten kunnen ervoor zorgen dat je cavia minder eet. Daardoor komt de werking van de darmen van de cavia stil te liggen. Op die manier verliest hij essentiële voedingsstoffen en kunnen er zich gassen ophopen in zijn maag en darmen, jammer genoeg vaak met dodelijke afloop. Als je cavia dus zijn eetlust lijkt te verliezen, twijfel dan zeker niet om snel langs te gaan bij de dierenarts.

 

• Tandproblemen: hierdoor kan de cavia moeilijker eten. Als de tanden te ver doorgroeien, moeten die best worden ingekort om te voorkomen dat er nog meer problemen (zoals abcessen) ontstaan. Geef je cavia de hele dag door toegang tot ruwvoer en zorg voor voldoende vitamines om tandproblemen te voorkomen. Het is mogelijk dat tandproblemen een erfelijke aard kennen, maar ze worden ook verder in de hand gewerkt door verkeerde voeding.

 

• Huidwonden: heb je een haarloze cavia? Dan kijk je beter extra uit voor huidwondjes. Een haarloos exemplaar loopt die wondjes namelijk makkelijk op door te bijten of te krabben. Maar ook scherpe stukjes hooi kunnen zo’n wondjes veroorzaken.

 

• Chlamydia caviae: dit is een ziekte die een ontsteking aan het oog of een infectie aan de luchtwegen veroorzaakt.

 

• Problemen aan de pootjes: door een te harde of scherpe ondergrond kan een cavia pootproblemen krijgen, zoals ontstekingen aan de voetzolen.

 

• Schurftmijt: door schurftmijt krijgt de cavia verschrikkelijke jeuk. En wat doe je als je jeuk hebt? Krabben natuurlijk! Als cavia’s erg veel jeuk ondervinden, dan krabben en schuren ze soms tot er kale plekken ontstaan. Niet zo goed dus!

 

• Aandoening aan de luchtwegen: een ziekte aan de luchtwegen wordt vaak veroorzaakt door bacteriën. Ze krijgen er gemakkelijk last van als ze in een te vochtige omgeving vertoeven. 

 
Een cavia wordt gemiddeld zeven jaar oud.
 
 

Waarop moet je letten bij het kiezen van een cavia?

Je kan cavia’s op verschillende plaatsen krijgen, maar misschien is een cavia-opvang nog wel de beste plek om je licht op te steken. Daar worden elk jaar heel wat cavia’s binnengebracht waar helemaal niks mis mee is - hun vorige eigenaars hadden gewoon geen tijd of zin meer om voor hun knaagdieren te zorgen. Zou het niet geweldig zijn om zo’n diertje een tweede kans te geven? 
 
Wil je toch voor een stel jonge cavia’s gaan, zoek dan een nestje uit dat al minstens 4 weken oud is. Let erop dat de cavia’s in een ruime en schone omgeving wordt gehouden met genoeg voer en hooi ad libitum. Loop niet weg wanneer de cavia’s geen aandacht voor jou hebben: dat betekent net dat ze gezond en actief zijn! Je kan later zelf verder werken aan het tam maken. Koop nooit een cavia die er ongezond of ongelukkig uitziet. Je maakt zo plaats (en creëert financiële middelen) voor nog veel zielige knaagdieren. Bekijk zeker onze checklist om na te gaan of jij een goede fokker vast hebt.
 
 

Nog meer kleine huisdieren

Hamster: de hamster is net als de cavia een klein knaagdier. Maar in tegenstelling tot de cavia heeft de hamster er geen problemen mee om zich op zijn eentje te amuseren. De hamster is niet echt een groepsdier en is bovendien vooral ’s nachts actief. Voor kinderen is dit dus niet zo’n geschikt huisdier.
 
Baardagame: misschien niet zo voor de hand liggend, maar de baardagame is een interessant en compact huisdier. Dit is een reptiel geschikt voor beginners, je kan hem trouwens redelijk makkelijk handtam maken (al houdt hij eveneens niet van knuffelen). In tegenstelling tot de cavia is de baardagame geen babbelaar, hij maakt zelfs amper geluid. 
 
Rat: een rat klinkt misschien niet zo aantrekkelijk, maar toch is het een tof en actief huisdier. Net zoals de cavia is de rat een sociale vlinder en houdt hij er niet van om alleen te zijn. Je kan een rat makkelijk tam maken, aaien en optillen, misschien zelfs nog makkelijker dan een cavia. Over het algemeen hebben ratten er ook minder problemen mee om gehanteerd te worden door een mens.