Binnenkort staat de hemel weer in lichterlaaie wanneer de klok middernacht slaat en het nieuwe jaar van start gaat. Een prachtig schouwspel voor mensenogen en -oren, maar voor veel dieren is de laatste nacht van het jaar eentje om snel te vergeten … Zeker voor paarden, die van nature prooidieren zijn en dus voortdurend de oren spitsen, zijn die luide knallen echt geen pretje. Gelukkig kent onze paardenexperte Rianne van Horse In Mind enkele handige tips om je paard beter te leren omgaan met dit jaarlijks terugkerend klank- en lichtspektakel.

Paarden en vuurwerk: geen topcombinatie

Staat je paard dichtbij een dichtbevolkte wijk of stad op stal, of loopt hij in een weide op het platteland? Hoe dichter bij de bewoonde wereld, hoe meer last je paard kan ondervinden van het vuurwerk met oud en nieuw. Al hangt het ook erg af van paard tot paard of dat knalfestijn een grote stoorfactor vormt voor het dier.
 
Hoe dan ook is een paard als prooidier altijd op zijn hoede voor dreigend gevaar. Van een luide knal zal elk paard dus onvermijdelijk even schrikken, maar als je vooraf de nodige voorbereidingen treft, kan je er wel voor zorgen dat jouw paard niet meer bij élke knal zal opschrikken en dat eventuele paniek beperkt blijft.
 
 

Wanneer begin je met voorbereiden?

Uitgebreide schriktraining: enkele weken tot maanden op voorhand

Als je het grondig en duurzaam wil aanpakken, dan kan je al lang op voorhand – dus niet de dag vóór oudejaarsavond – starten met schriktraining met knallen. Neem je paard mee naar het erf en laat hem heel geleidelijk kennismaken met het geluid, door bijvoorbeeld iemand anders wat rotjes of klein knalvuurwerk op een grote, veilige afstand te laten afsteken. Wat voldoende afstand is, verschilt per paard, maar denk zeker aan 50 meter wanneer je begint. Na elke knal beloon je je paard met wat voer of een andere eetbare beloning. Gebruik dan geen simpel hooibrokje, maar een écht lekker hapje dat je paard anders niet krijgt, zoals een lekker sappige appel of peer. 
 
Oefen hier gerust een behoorlijk aantal keren op in verschillende sessies, zodat je paard gewend raakt aan het geluid en de knallen gaandeweg gaat associëren met de positieve ervaring van de lekkere voerbeloning. Als je dit goed traint en je merkt dat je paard steeds beter om kan gaan met het geluid, zal het op 31 december ook een stuk beter gaan, eens het échte vuurwerk van start gaat.
Hand voert appel aan paard
Beloon je paard bij elke knal met een écht lekker hapje, zoals een sappige appel of peer
Blijf je tijdens het afsteken van het vuurwerk in de buurt van je paard, dan kan je dit trucje met de beloning blijven toepassen om hem af te leiden en te kalmeren, op voorwaarde dat je paard rustig genoeg is om het voer aan te nemen (dit geldt ook voor de training, natuurlijk). Raakt hij echter in paniek, dan heeft het niet veel zin om hem snoepjes te voeren: je paard zal dit amper registreren, waardoor de beloning zijn effect mist. Bovendien zorgt de stress ervoor dat je paard simpelweg geen zin heeft om gelijk wat te eten.
 
 

Kalmerende middeltjes: vanaf een week op voorhand

Heb je geen tijd of mogelijkheid om uitgebreid vooraf te trainen, of heb je een paard dat vuurwerk over het algemeen niet doodeng vindt? Dan heb je wellicht voldoende aan wat mentale ondersteuning met alternatieve therapieën met een kalmerend effect. Ongeveer een week voor oud en nieuw kan je ook met homeopathie of etherische oliën je paard al voorbereiden op het omgaan met de luide knallen van het vuurwerk. Helemaal vermijden dat je paard schrikt of in paniek raakt, is best lastig, maar door het rustgevende effect van deze middeltjes haal je mogelijk wel het scherpe randje eraf. 
 
  • Bachbloesems staan erom bekend stress en depressie te verlichten, ook bij dieren. Doe een aantal dagen van tevoren een paar keer per dag enkele druppeltjes Bach Rescue Remedy op een stukje brood dat je aan je paard voert en je merkt al snel dat het dier hier kalmer van wordt.
     
  • Etherische olie van lavendel of sinaasappel staat ook bekend om z’n rustgevende effect. Je kan dit laten ruiken aan je paard door de olie op je handen te wrijven of één druppeltje op de buitenste neusvleugels van je paard te doen. Als je paard dit een te heftige geur vindt, merk je dat al snel en kan je beter wat minderen of verdunnen met plantaardige olie.
     
  • Er bestaan ook geursteentjes die je in de stal kan ophangen.
     
Breng maar eens een bezoekje aan je lokale drogist of natuurwinkel, daar vind je vast wat je zoekt!
 
 

Afleiding en gezelschap: de avond zelf

Paardeneigenaren weten natuurlijk wel dat hun leven soms wat anders loopt dan bij wie geen paard bezit. Eindejaar gezellig thuis aan de feestdis doorbrengen? Dat zit er nu eenmaal niet altijd in als je paarden te verzorgen hebt. Weet dus dat je op 31 december best rond middernacht even op de wei of in de stal vertoeft, en spreek eventueel af met de andere paardeneigenaren wiens paard naast of in de buurt van jouw weide staat. Je kan ook een jaarlijkse beurtrol opstellen zodat er altijd iemand aanwezig is om een oogje in het zeil te houden, of gewoon samen bij een vuurtje ter plaatse blijven met een hapje en een drankje erbij. Zo kan je er alsnog een gezellige avond van maken!
Oudejaarsavond vieren? Als paardeneigenaar doe je dat best in de buurt van je stal of weide, zodat je een oogje in het zeil kan houden zodra de eerste vuurpijl de lucht in gaat
Enkele tips om je paard af te leiden:
 
  • Zorg dat je paard voldoende te eten heeft en geef een uur tot een halfuur voor middernacht extra veel hooi. Zo is je paard lekker aan het kauwen en heeft hij iets te doen eens het vuurwerkspektakel van start gaat.
     
  • Verstop eventueel wat extra snacks in de hooinetten, liefst laag bij de grond zodat je paard echt iets te zoeken en te snuffelen heeft. Zo maakt zijn lichaam dopamine aan, waardoor hij hopelijk wat minder last heeft van het vuurwerk.
     
  • Staat je paard normaal gezien ’s nachts op stal? Als hij het vuurwerk erg spannend vindt, is het een goed idee om hem op oudejaarsavond ook binnen te houden en dan bijvoorbeeld de radio met rustige muziek aan te zetten. 
 
 

Binnen of buiten?

Als je weet dat je paard zelfs zonder vuurwerk al moeite heeft met op stal staan en dit enger vindt dan buiten zijn, dan is het natuurlijk geen optie om je paard tijdens oudejaarsnacht op stal te zetten. Dit zou dan net extra beangstigend voor het dier kunnen zijn! Laat hem in dat geval buiten op de wei en zorg dat je zeker in de buurt van je paard blijft tijdens het afsteken van het vuurwerk. 
 
Voor paarden die wél een stal gewend zijn en vuurwerk erg eng vinden, is het wel aan te raden om ze op stal te zetten in deze nacht. Het laatste wat je wilt, is dat je paard zo erg in paniek raakt, dat hij onderuit gaat of door de omheining heen probeert te breken en zich bezeert
 
De meeste paarden schrikken wel even van het vuurwerk en lopen dan een halfuurtje wat onrustig rond, maar komen nadien wel vrij snel weer tot rust. Heeft je paard echter een trauma opgelopen, eventueel gerelateerd aan vuurwerk of harde geluiden? Dan kan je beter even met je dierenarts overleggen om een rustgevend, licht verdovend middel door het voer te mengen.
Paard in stal wordt geaaid over neus
Of je je paard nu op stal of in de wei zet op oudejaarsavond, zorg dat je steeds in de buurt bent om hem te kalmeren wanneer het vuurwerk afgaat

Kan je je paard ook ergens anders onderbrengen?

Dat kan, als je paard écht niet met het knallen van het vuurwerk omkan en je hebt een rustige plek ter beschikking waar hij eventjes ‘in afzondering’ kan. Maar hou er wel rekening mee dat je paard ook best nerveus kan worden door in een trailer te staan. Een verhuizing en een nieuwe plek zijn spannend en stresserend voor paarden. Doe dit dus liever niet, tenzij je echt geen enkele andere oplossing vindt. 
 
 

Bestaan er oorbeschermers voor paarden?

Soms krijgt een paard watten in de oren, met een oornetje eromheen. Dit zie je vaak bij renpaarden: zo raken ze niet afgeleid door omgevingsgeluiden en kunnen ze zich ten volle concentreren op de race. Voor een prooidier dat te allen tijde wil kunnen vluchten, kan een gedempt gehoor wel net beangstigend zijn. Bij vuurwerk ontstaan er namelijk niet enkel luide knallen, maar schieten er ook plotse lichtflitsen door de hemel. Zolang het vuurwerk zich in de verte afspeelt, hoeft dat op zich niet zo’n probleem te zijn, al verschilt het enorm van paard tot paard hoe het dier hierop reageert. 
 
Ga je normaal altijd heel rustig met je paard om, dan kan het voor het dier natuurlijk wel vreemd aanvoelen als je op oudejaarsavond plots watten in z’n oren stopt, hem een oornetje aandoet en kalmerende middelen gaat toedienen. Of hem plots op stal gaat zetten, terwijl hij daar ’s nachts eigenlijk nooit staat. Door deze veranderingen kan je paard net zenuwachtig gaan worden, terwijl hij dat voordien niet was, en creëer je eigenlijk net een schrikreactie. Doe dit dus alleen als je een paard hebt dat erg heftig reageert op luide knallen.
 
 

Deel dit artikel

Aanbevolen artikelen